काठमाडौं । तिहारलाई झिलिमिली पर्वको रूपमा बुझ्ने गरिन्छ । दीपावली र तिहारको प्रसङ्ग नेपाली फिल्ममा राखिएको मात्र छैन, गीतसंगीतलाई पनि समेटिएको छ । तिहार नजिकिँदै गर्दा बज्ने गीतसंगीतमा अधिकांश नेपाली फिल्मकै गीतसंगीत हुन् । जहाँ तिहार र दीपावलीको वर्णन गरिएको छ ।

तिहार आएपछि बज्ने गीतमा अगाडि आउँछ– तिहारै आयो लौ झिलिमिली । यो गीत तिहारमा गाउँदेखि सहरसम्म उस्तै गरी बजाइन्छ । अझ यो गीत सुनेर तिहार आएको आभास पनि हुने गर्छ ।

नेपालीले तिहारमा सुन्न र बजाउन थालेको यो गीत झन्डै २५ वर्षभन्दा अगाडिदेखि हो । गौरी मल्ल र शिव श्रेष्ठ लगायतका कलाकारहरूको अभिनय रहेको यो गीत अहिले तिहारमा बज्ने गीतहरूमा अगाडि आउँछ । यादव खरेलको शब्द रहेको गीतमा शम्भुजित बाँस्कोटाको संगीत छ भने यसमा लोचन भट्टराई र नुतन प्रधानले स्वर दिएका छन् ।

गीतमा अभिनय गरेकी अभिनेत्री गौरीले यस गीतलाई तीन रात लगाएर खिचिएको बताएकी छिन् । यो गीतको भिडियोमा वसन्त श्रेष्ठको नृत्य निर्देशन छ ।

स्वर्गको तिहारसम्बन्धी यो गीतझैँ चर्चामा रहने अर्को गीत हो, दियो बाली साँझको । नेपाली फिल्म चिनोमा समावेश यो गीतमा कुशुम गजमेरको शब्द, रञ्जित गजमेरको संगीत छ । प्रसिद्ध गायिका आशा भोस्लेको स्वर रहेको यस गीतले तिहारको आभाष गराउने गरेको छ । यो गीत यतिबेला घरघरमा बज्न थालिसकेको छ । गीतमा शुभद्रा अधिकारी, केशव भट्टराईको अभिनय छ । नेपाली फिल्ममा यही फिल्ममार्फत सुनिल थापालाई स्थापित गर्ने श्रेय निर्देशक तुलसी घिमिरेलाई जान्छ । गीतमा वसन्त श्रेष्ठको नृत्य निर्देशन छ ।

तिहारकै गीत समेटिएको अर्को फिल्म हो, ‘अन्याय’ । ‘अधरमा आज उनकै छ’ बोलको यस गीतलाई मनिला सोताङले गाएकी हुन् । गीतमा रत्नशमशेर थापाको शब्द छ भने संगीत रञ्जित गजमेरले दिएका छन् । तुलसी घिमिरे निर्देशित फिल्म ‘अन्याय’मा विश्व बस्नेत, मीरा माधुरी, गीताञ्जली सुनारलगायतका कलाकारहरूको अभिनय छ । गीतमा भैलिनीको पनि प्रयोग भएको छ । यी यस्तै कारणले यो गीत आजपर्यन्त उत्तिकै कर्णप्रिय र लोकप्रिय छन् ।

फिल्म ‘विजय पराजय’मा समावेश ‘निधारमा लार्काएर सप्तरंगी टीका’ बोलको गीत पनि उत्तिकै कर्णप्रिय छ । तिहारमा बज्ने नेपाली फिल्मको गीतमा यो पनि उत्तिकै पर्छ । यसलाई नसुनेर तिहार बित्ने कल्पनासमेत गर्न सकिँदैन । यस गीतमा दाजुभाइ र दिदीबहिनीको भाइटीकाको प्रसङ्गलाई देखाइएको छ । गीतमा अभिनेताद्वय कृष्ण मल्ल र भुवन केसीलाई रूपा राणाले टीका लगाइएको दृश्यलाई समेटिएको छ । गीतलाई दिनेश अधिकारीले लेखेका हुन् भने यसमा शम्भुजित बाँस्कोटाको संगीत छ । गीतमा हेम लताको स्वर छ । राजेन्द्र शलभ निर्देशित फिल्मको गीतमा दाजुबहिनिको मायालाई देखाइएको छ ।

अनिल संग्रौला निर्देशित फिल्म ‘माइती’मा समावेश तिहारको गीत पनि नबज्ने तिहार हुँदैन । ‘हाँसेर बोल बैनी’ बोलको गीतमा दुई दाजुले बहिनीलाई फकाउँदै गरेको प्रसङ्गलाई देखाइएको छ । गीतमा श्रीकृष्ण श्रेष्ठ, इन्द्र श्री र निरुता सिंहको अभिनय छ । गीतमा लक्ष्मण शेषको संगीत छ । राजु शाहको नृत्य निर्देशन रहेको यस गीतले तिहारको अनुभूति गराउने गरेको छ ।

तिहारको गीत मात्र होइन, मिल्दो नाम ‘भाइटीका’ राखेर फिल्म नै निर्माण गरिएको छ । लक्ष्मीनाथ शर्माले निर्देशन गरेका हुन् । यस्तै फिल्म बन्दीमा ‘भैलो खेलौँ’ गीत समावेश गरिएको छ भने नेपाली फिल्म ‘फिटकिरी’मा पनि ‘भन भन भाइ हो, देउसी रे’ बोलको गीत समावेश गरिएको छ ।

दशक अगाडि नेपाली फिल्ममा नेपाली संस्कृतिलाई समेटेर फिल्ममा गीतसंगीत तयार गर्ने गरिन्थ्यो । पछिल्लो समय पनि नेपाली चाडपर्व लक्षित गीतसंगीत नबन्ने गरेका होइनन् । तर, संख्या निकै न्यून छ । पछिल्लो समय बनेका गीतसंगीतले माथि उल्लेखित फिल्मका गीतसंगीतलाई विस्थापित गर्न सकेको छैन । आज पनि तिहारमा मात्र होइन, दसैँ र होलीलगायतका पर्वमा पनि पुराना गीतसंगीतकै दबदबा छ । यी गीतमार्फत नेपाली संस्कृति पनि पुस्तान्तरण भइरहेका छन् ।