म्युनिख । हालै गरिएको एक अध्ययन अनुसार पृथ्वीमा २० हजार ट्रिलियन कमिला रहेको पाइयो । अध्ययनमा भनिएको छ– यति ठूलो संख्यामा कमिला भए पनि यी साना जीवहरूलाई मानिसहरूले पूर्ण रूपमा बेवास्ता गर्छन् । जबकि वातावरण सन्तुलनका लागि यिनीहरूको अस्तित्व अन्य जीवजत्तिकै महत्वपूर्ण छ ।

यो अध्ययन प्रोसिडिंग्स अफ द नेसनल एकेडेमी अफ साइन्सेज (पीएनएएस) मा गत सोमबार प्रकाशित भएको हो । ह्याम्बर्गको वुर्ट्जबर्ग विश्वविद्यालयमा प्राध्यापन गर्ने जर्मन जीव वैज्ञानिक प्याट्रिक सुल्थेसिसले यो अध्ययनको नेतृत्व गरेका थिए । जसका लागि अनुसन्धानकर्ताहरूले यस सम्बन्धमा अहिलेसम्म ४ सय ६५ वटा पहिलेका अध्ययनहरूको विश्लेषण गरेका थिए । जसमा कमिलाहरूलाई स्थानीय रूपमा गणना गर्ने प्रयास गरिएको थियो ।

कमिला गणना गर्नु एउटा महत्वपूर्ण काम हो भनी वैज्ञानिकहरू विश्वास गरेका छन् । उनका अनुसार कमिलाको गणना गरेर तिनको वासस्थान र जीवनचक्रमा आएको परिवर्तन पत्ता लगाउन सकिन्छ, जसलाई जलवायु परिवर्तन र अन्य थुप्रै प्रकारका परिवर्तनबाट बुझ्न सकिन्छ ।

यसबाहेक, बीउ फैलाउन, सूक्ष्म जीवहरू हुर्काउन, ठूला जीवहरूको लागि खाना खान र साना जीवहरू हटाउनको लागि कमिला आवश्यक छन्, जसमध्ये प्रत्येक वातावरण सन्तुलनको लागि महत्वपूर्ण छ ।

यो अध्ययन कसरी भयो ?
जर्मनीमा सयौं अध्ययनहरू भएका छन्, जसमा कमिलाको संख्या गणना गर्ने प्रयास गरिएको छ । यद्यपि, यी अध्ययनहरू अहिलेसम्म साना क्षेत्रहरूमा गरिएका छन्, जहाँ अनुसन्धानकर्ताहरूले सीमित क्षेत्रमा कमिलाहरूको संख्या गणना गर्ने प्रयास गरेका थिए ।

धेरै प्रकृतिवादीहरूले पृथ्वीमा कमिलाहरूको सही गणना गर्ने प्रयास गरेका छन्, तर व्यवस्थित र गणनात्मक अनुमानको अभाव यसको बाधक बनिरहेको छ । ‘सबै महादेशका मुख्य जैविक विविधतायुक्त क्षेत्रहरूबाट तथ्यांक लिने, हामीले अनुमान गरेका छौं कि २० हजार ट्रिलियन कमिला छन् ।

यी अध्ययनका लागि दुई प्रकारका प्रविधिहरू प्रयोग गरिएको छ । एउटा हो, एउटा पासो बिछ्याउनु, जसअन्तर्गत कुनै खास इलाका भएर जाने कमिलाहरू पासोमा फसेर कैद हुन्छन् । एक निश्चित समयमा, यी कमिलाहरू फँसेका हुन्छन् र त्यसपछि तिनीहरूलाई गणना गरिन्छ जसको आधारमा अनुमान गरिन्छ कि त्यस क्षेत्रमा कति कमिलाहरू हुनेछन् ।

दोस्रो प्रविधिमा जमिनको एक टुक्रामा रहेका कमिलाको गणना गरिन्छ र त्यसैका आधारमा त्यस टुक्रा वरपरको ठूलो क्षेत्रफलमा कति वटा कमिला हुनेछन् भन्ने अनुमान गरिन्छ ।

कमिलाहरू कहाँ छन् ?
यद्यपि यस्ता अध्ययनहरू सबै महाद्वीपमा सञ्चालन गरिएका छन्, मध्य अफ्रिका र एशिया लगायत धेरै मुख्य क्षेत्रहरूबाट कमिलाहरूको संख्याको बारेमा थोरै तथ्यांक उपलब्ध छ । अनुसन्धानकर्ताहरू भन्छन्, ‘यसैकारण सारा पृथ्वीमा कमिलाहरूको संख्या अनुमान गरिएभन्दा धेरै हुन सक्छ ।’

अनुसन्धानकर्ताहरूले आफ्नो पेपरमा लेखेका छन्, ‘यो धेरै महत्त्वपूर्ण छ कि हामीले यस खाडललाई कम गर्न सक्दछौं ताकि हामी जैविक विविधताको व्यापक तस्वीर प्राप्त गर्न सक्दछौं ।

विश्वभरि १५ हजार ७ सयभन्दा बढी प्रजातिका कमिलाको नामकरण गरिएको छ । यसमा धेरै उपप्रजातिहरू समावेश छन् । वैज्ञानिकहरूले अनुमान गरेका छन् कि अझै धेरै प्रजातिहरू हुनेछन् जसको नाम अहिलेसम्म नामकरण गरिएको छैन । कुल कमिला प्रजातिको लगभग दुई तिहाई प्रजातिहरू दुई फरक क्षेत्रहरूमा पाइन्छन् – उष्णकटिबन्धीय वन र घाँसे मैदानहरूमा ।

कमिलाको बस्तीबाट बनाइएका कला
कुल संख्याको अनुपातमा तौलको गणनाका आधारमा वैज्ञानिकहरुका अनुसार यी कमिलाहरुको कुल तौल १२ मेगाटन सुख्खा कार्बन बराबर अर्थात कुल चरा चुरुङ्गी र स्तनधारी भन्दा बढी हुनेछ । अथवा यो बुझ्न सकिन्छ कि कुल मानव वजनको लगभग २० प्रतिशत पृथ्वीमा अवस्थित छ।

अनुसन्धानकर्ताहरू भविष्यमा यस अध्ययनलाई अझ अगाडि बढाउन चाहन्छन् ताकि यी युवा जीवहरूको वासस्थानलाई असर गर्ने कारकहरू अझ राम्ररी बुझ्न सकियोस् ।