थाइल्याण्ड–कम्बोडिया सीमामा जारी सैन्य झडपमा अहिलेसम्म कम्तिमा १२ जनाको मृत्यु भएको छ भने १४ जना घाइते भएका छन् । थाइल्याण्डका स्वास्थ्यमन्त्रीका अनुसार झडपमा एकजना सैनिक र ११ जना सर्वसाधारणको मृत्यु भएको छ । जबकि दुबै पक्षले एकअर्कालाई पहिलो गोली चलाएको आरोप लगाएका छन् ।

यो घटना एक दिनअघि सीमामा भएको बारुदी सुरुङ विस्फोटमा एक थाई सैनिक घाइते भएको बेला भएको हो, त्यसपछि थाइल्याण्डले कम्बोडियाबाट आफ्नो राजदूतलाई फिर्ता बोलाएको थियो ।

दुवै देशका सैनिकहरूले आज बिहीबार बिहानदेखि सीमामा गोली चलाइरहेका छन् । थाइल्याण्डले कम्बोडियाको सैन्य अड्डामा हवाई बम विस्फोट गराएको बताएको छ ।

आज बिहान गोली हानाहान सुरु हुँदा दुवै पक्षले एकअर्कालाई पहिलो गोली प्रहार गरेको आरोप लगाएका छन् । थाइल्याण्डले कम्बोडियालाई थाई गाउँ र अस्पतालहरूमा रकेट प्रहार गरेको आरोप लगाएको छ भने थाइल्याण्डले केही कम्बोडियाली अड्डामा हवाई बम विस्फोट गराएको छ ।

कम्बोडियाले थाइल्याण्डसँगको कूटनीतिक सम्बन्ध घटाएको छ र अत्यधिक बल प्रयोग गरेको आरोप लगाउँदै संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्को आपतकालीन बैठक बोलाउन माग गरेको छ ।

चीनले दुवै देशलाई वार्ताबाट विवाद समाधान गर्न अपिल गरेको छ र दुई देशबीच निष्पक्ष मध्यस्थकर्ताको भूमिका खेल्ने प्रस्ताव गरेको छ । कम्बोडियाली रक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ताका अनुसार, बिहीबार बिहान झडप स्थानीय समय अनुसार बिहान ६ः३० बजे सुरु भएको थियो जब थाई सैनिकहरूले पहिलेको सम्झौताको उल्लङ्घन गर्दै सीमा नजिकै रहेको हिन्दू मन्दिरतर्फ अघि बढे र त्यसको वरिपरि काँडेतार लगाए ।

यसपछि, थाई सैनिकहरूले बिहान ७ः०० बजे ड्रोन प्रक्षेपण गरे र बिहान ८ः३० बजे हावामा गोली हाने ।

कम्बोडियाली रक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता माली सोचेताले ‘फानोम पेन्ह पोस्ट’ पत्रिकालाई बताए अनुसार बिहान ८ः४६ बजे थाई सैनिकहरूले गोलीबारी सुरु गरे, जसले गर्दा कम्बोडियाली सैनिकहरूसँग आफ्नो रक्षा गर्नुबाहेक कुनै विकल्प रहेन ।

प्रवक्ता सोचेताले थाइल्याण्डलाई कम्बोडियाली भूभागमा अत्यधिक सेना तैनाथ गर्ने, भारी हतियार प्रयोग गर्ने र हवाई आक्रमण गर्ने आरोप पनि लगाए । कम्बोडियाका प्रधानमन्त्री हुन मानेटले आफूसँग बदला लिनुको विकल्प नभएको बताएका छन् ।

सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गर्दै उनले भने, ‘कम्बोडियाले सधैं सबै समस्याहरू वार्ताबाट समाधान गर्ने सिद्धान्तमा विश्वास गरेको छ, तर यस अवस्थामा सैन्य आक्रमणको जवाफ सैन्य बलले दिनुको विकल्प छैन ।’

थाइल्याण्डको अडान के हो ?
थाइल्याण्डको राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का प्रवक्ताले भने आज बिहीबार स्थानीय समय अनुसार बिहान ७ः३० बजे कम्बोडियाली सेनाले सीमा नजिकै थाई सैनिकहरूको निगरानी गर्न ड्रोनहरू तैनाथ गरेको थियो ।

यसको केही समयपछि, आरपीजीहरूले सशस्त्र कम्बोडियाली सैनिकहरू सीमा नजिकै भेला भए । थाई पक्षका सैनिकहरूले चिच्याएर वार्ता र कुराकानी गर्ने प्रयास गरे, तर यो प्रयास असफल भयो ।

प्रवक्ताले भने कि कम्बोडियाली सैनिकहरूले बिहान ८ः२० बजे गोलीबारी सुरु गरे, जसको जवाफमा थाई सैनिकहरूले पनि कारबाही गर्नुप-यो । थाइल्याण्डले कम्बोडियालाई बीएम–२१ रकेट लन्चर र तोपखाना सहित भारी हतियारहरू तैनाथ गरेको आरोप लगाएको छ ।

थाई पक्षले यो आक्रमणले सीमा नजिकै रहेका घरहरू र सार्वजनिक संरचनाहरूलाई क्षति पु¥याएको बताएको छ ।

कम्बोडियाको इतिहास थाइल्याण्ड सीमा तनाव
यस विवादको जरा सय वर्षभन्दा पुरानो हो, जब फ्रान्सेली कब्जापछि कम्बोडियाको सीमा निर्धारण गरिएको थियो । २००८ मा कम्बोडियाले विवादित क्षेत्रमा अवस्थित ११ औं शताब्दीको मन्दिरलाई युनेस्कोको विश्व सम्पदा स्थलको रूपमा दर्ता गर्ने प्रयास गर्दा स्थिति तनावपूर्ण भयो ।

थाइल्याण्डले यसको कडा विरोध ग¥यो । यसपछि, दुई देशहरू बीच धेरै झडपहरू भए, जसमा सैनिक र नागरिकहरूको मृत्यु भयो । मे महिनामा झडपमा एक कम्बोडियन सैनिकको मृत्यु भएपछि हालैको तनाव अझ बढ्यो । त्यसबेलादेखि दुई देशहरू बीचको सम्बन्ध चिसिन पुगेको हो ।

पछिल्ला दुई महिनामा, दुवै देशहरूले एकअर्कामाथि सीमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । कम्बोडियाले थाइल्याण्डबाट फलफूल र तरकारी आयातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ । बिजुली र इन्टरनेट सेवाहरू पनि लिन बन्द गरेको छ । पछिल्ला केही हप्ताहरूमा दुवै देशहरूले सीमामा सेनाको तैनाथी पनि बढाएका छन्

अब के हुन सक्छ ?
बीबीसी दक्षिण एसिया संवाददाता जोनाथन हेड भन्छन्– ‘यो द्वन्द्व पूर्ण युद्धमा परिणत हुनेछ भन्ने कुरा कसैलाई पनि विश्वास छैन, तर यस समयमा दुवै देशमा यस्तो कुनै नेतृत्व छैन जसमा यो तनाव कम गर्ने शक्ति र आत्मविश्वास छ ।’

कम्बोडियाको अर्थतन्त्र गम्भीर संकटमा छ । त्यहाँका प्रधानमन्त्री पूर्व सत्तारुढ नेताका छोरा हुन् र उनले आफैंले अहिलेसम्म कुनै ठोस राजनीतिक पकड स्थापित गरेका छैनन् ।

उनका बुबा हुन सेन अझै पनि प्रभावशाली छन् र यस्तो देखिन्छ कि उनी यो द्वन्द्वलाई अझ अगाडि बढाउन तयार छन् ताकि उनले आफ्नो राष्ट्रवादी अडानलाई अझ बलियो देखाउन सकून् ।

यदि हामीले थाइल्याण्डलाई हे-यौं भने, त्यहाँ एक अस्थिर गठबन्धन सरकार छ, जसको पछाडि शक्तिशाली नेता थाक्सिन शिनावात्रा छन् । उनी र हुन सेनको परिवारको गहिरो व्यक्तिगत सम्बन्ध छ, तर हुन सेनले निजी कुराकानी सार्वजनिक गरेपछि उनले धोका पाएको महसुस गरे ।

यो सूचना चुहावटका कारण उनकी छोरी र प्रधानमन्त्री पिन्टोङ्टाकुना कोर्नवोङलाई संवैधानिक अदालतले निलम्बन गरेको थियो । त्यसैले थाई पक्षमा धेरै आक्रोश छ ।

अब यो हेर्न बाँकी छ कि अन्य आसियान सदस्यहरूले यस द्वन्द्वमा हस्तक्षेप गर्छन् र दुवै देशलाई तनाव कम गर्न मनाउँछन् कि गर्दैनन् । आसियानको उद्देश्य यसका सदस्य देशहरू बीचको द्वन्द्वबाट जोगाउनु हो ।
स्रोतः बीबीसी