प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले विश्वासको मत लिने दिन अर्थात् पुस २६ गते दिउँसो संसदको सबैभन्दा ठूलो दल नेपाली कांग्रेसले प्रधानमन्त्रीलाई विश्वासको मत दिने निर्णय ग-यो । संसदको रोष्टममा उभिएर सभापति देउवाले विश्वासको मत दिने बताएपछि रोष्टमबाटै सत्ता गठबन्धनको सबैभन्दा ठूलो घटक नेकपा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले कांग्रेसको निर्णयमा आशंका गरे । उनले आशंका गर्दै कांग्रेसले जाल फ्याकेको र ढोक्सा थापेको मात्र भनेन्न, ‘यदि ढोक्सा थापेको हो भने माछा पर्नेवाला छैन, कांग्रेसको मेहेनत खेर जानेछ ।’ चेतावनी शैलीमा भने ।

प्रधानमन्त्री दाहाललाई मत दिने निर्णय मूल्य मान्यता र संसदीय राजनीतिको अभ्यासभन्दा बाहिर गएको अध्यक्ष ओलीकै भाषामा कांग्रेसले ढोक्सा थाप्यो भनेर पार्टीभित्रैबाट एकथरिले देउवाको चर्को आलोचना गरे । त्यसो त कांग्रेस पदाधिकारी बैठकमै महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माको विरोध थेगिनसक्नु थियो । महामन्त्रीद्वय थापा र शर्मालाई पूर्वमहामन्त्री विमलेन्द्र निधिले चित्त बुझ्ने गरी सम्झाएपछि असहमतिको चर्को स्वर एकाएक मत्थर हुन पुग्यो । विमलेन्द्र दाइबाट हामीले धेरै कुरा सिक्न बाँकी रहेछ भन्दै पदाधिकारी बैठकबाट महामन्त्री शर्मा बाहिरिएका थिए ।

संसदको सबैभन्दा ठूलो दल कांग्रेसले प्रधानमन्त्रीमा अडान नछाड्दा सत्ता गुम्यो । यस विषयमा संसदीय राजनीतिक अभ्यास, नैतिक मूल्य र मान्यताको कुरा आएन, सत्ताको ‘लोभी’ उपनाम दिइयो । संसदको दोस्रो र तेस्रो दल मिलेर सत्ता सञ्चालन गरे, त्यसमा कांग्रेसले प्रधानमन्त्रीलाई विश्वासको मत दियो । त्यहाँ राजनीतिक मूल्य र मान्यता मात्र होइन संसदीय अभ्यासको कुरा पनि उठाइयो । राजनीतिक स्थिरताका लागि कांग्रेसको ‘मुभ’ ठीक होला वा नहोला त्यो राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा अवश्य देखिने छ । तर, एउटा कुरा के हो भने कांग्रेसले प्रधानमन्त्री दाहाललाई दिएको समर्थनले संसदलाई अकाल मृत्यु हुनबाट जोगाउँछ भन्ने विश्लेषण भने गरिएको छ ।

विभिन्न चरणमा अनौपचारिक रुपमा भएका कुरालाई औपचारिकता दिन प्रधानमन्त्री दाहाल आँफै सभापति देउवा निवास पुगेका हुन् । एमाले अध्यक्ष ओलीको बैशाखीमाथि शंका लागेरै दाहाल मत माग्न धुम्बराही पुगेका हुन् भन्दा अतिशयोक्ति नहोला ।

सत्ता गठबन्धनसँग सुविधाजनक बहुमत हुँदाहुँदै प्रधानमन्त्री दाहाल कांग्रेससँग मत माग्न सभापति शेरबहादुर देउवा निवास धुम्बराही पुगे । विभिन्न चरणमा अनौपचारिक रुपमा भएका कुरालाई औपचारिकता दिन प्रधानमन्त्री दाहाल आँफै सभापति देउवा निवास पुगेका हुन् । एमाले अध्यक्ष ओलीको बैशाखीमाथि शंका लागेरै दाहाल मत माग्न धुम्बराही पुगेका हुन् भन्दा अतिशयोक्ति नहोला ।

विश्वासको मत लिएको दिन संसदमा एमाले अध्यक्ष ओलीले कांग्रेसले संसद विघटन गरेको इतिहास पटक पटक दोहो-याए । आफूले संसद विघटन गर्ने निणर्य गरेको जायज थियो र प-यो भने फेरी पनि आफ्नो निर्देशनमा प्रधानमन्त्री दाहालमार्फत् गराउन चाहेको संकेत गरेका थिए । उनको भनाईले संसदमा आशंका उब्जियो । त्यसकै प्रतिरोधका लागि कांग्रेसले विश्वासको मत दिएको देखियो । यसले सत्तामा अध्यक्ष ओलीको हालिमुहाली मात्र रोकिएको छैन, उदण्डता कम भएको छ, स्वर मलिन भएको छ । किनभने प्रधानमन्त्री दाहालसँग एमालेको विकल्प मौजुद भयो ।

प्रधानमन्त्री दाहालले कांग्रेसलाई के कुरामा मनाए त्यो अहिलेसम्म सार्वजनिक भएको छैन । प्रधानमन्त्री दाहाल सत्तामा एमाले अध्यक्ष ओलीको उदण्डता रोक्न चाहन्छन् । हुकुमको एक्का खल्तीमा बोकेर अध्यक्ष ओली दाहाललाई झोलुङ्गोको नानी बनाउन चाहन्थे । तर, सत्ता संचालकलाई त्योभन्दा हिनताबोध अर्को हुँदैन भन्ने कुरा ओलीले पनि नबुझेका होइनन् । तर, ओलीले उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्र बनाएर प्रधानमन्त्रीलाई आफ्नै इसारामा नचाउने काम शुरु गरेपछि दाहाल एकाएक झस्किएका थिए ।

त्यसपछि दाहालले कांग्रेसको समर्थन खोज्न थाले । राजनीतिक विश्लेषक सीके लालले भनेजस्तै तासको खेलमा भन्ने हो भने गुलाम निश्चय पनि दहलभन्दा ठूलो हो । पुष्पकमल दाहालले बेगम हाने, गुलामभन्दा बेगम ठूलो भयो । कांग्रेसले त्यसमाथि बादसा हानेको छ । त्यो बेगमभन्दा पनि माथि भयो । अब एक्का कोसँग छ भन्ने कुरो राष्ट्रपति निर्वाचनमा देखिन्छ । त्यसबेला दाहाल के हुन भन्ने देखिन्छ । उनी साँच्चिकै गुलाम हुन् कि अथवा अरु केही हुन् त्यसबेला स्पष्ट हुनेछ ।

यता, हुकुमको एक्का आफैसँग राखेर प्रधानमन्त्री दाहाल दुवै नाउ एकसाथ अघि बढाउन चाहन्छन् । आफू चढेको नाउ डुब्ने अवस्था सिर्जना भए अर्कोमा फड्को हान्ने प्रयास गर्लान् । उता, सत्ता पनि नछाड्ने, आफू अनुकूल अवस्था सिर्जना नभएसम्म प्रधानमन्त्री दाहाललाई झोलुङ्गोमा हल्लाइरहने अध्यक्ष ओलीको रणनीतिक दाउ छदैँछ । यी दुई स्वार्थको बीचमा कांग्रेस उभिएको छ ।

एमालेको बैशाखीमा भविष्य नदेखेका प्रधानमन्त्री दाहालले राष्ट्रपति र सभामुख दुवै पद एमालेलाई दिन्छन् भन्ने कुरामा संशय गर्ने ठाउँ प्रशस्त छन् । यी दुवै पद एमालेलाई सुम्पिने हो भने माओवादी पार्टी मात्र होइन, प्रधानमन्त्री दाहालकै राजनीतिक यात्रा नै धरापमा पर्ने आंकलन स्वयम् माओवादीले नै गरेको छ । त्यसैले दुईमध्ये एउटा पद प्रधानमन्त्री दाहालले आफूसँग राख्ने प्रयास अन्तिमसम्मै गर्नेछन् ।

यदि सम्भव भएन भने राष्ट्रपति कांग्रेसलाई सुम्पिनुपर्ने बाध्यतामा प्रधानमन्त्री दाहाल पुग्ने छन् । त्यसपछि देशको राजनीतिले कुन मोड लिने हो अहिले नै भन्न सकिने अवस्था छैन । एमाले अध्यक्ष ओलीकै शब्दमा भन्ने हो भने कांग्रेसले थापेको डोक्साभित्र हुकुमको एक्का छ । त्यो एक्का कहाँ–कहाँ प्रयोग हुन्छ र राजनीतिलाई कतातिर लैजान्छ भन्ने जान्न भने अझै केहि हप्ताहरु कुर्नुपर्ने हुन्छ ।